خوراك پلت چيست؟
پلت كردن عبارت است از تبديل غذاهاي پودري ( مش يا آردي) به قطعاتي با اندازه مشخص ( عمدتا" 4 تا 8 ميلي متر) كه توسط ماشين هاي پلت زن انجام مي گيرد. در اين ماشين ها مواد غذايي تحت تأثير بخار آب و فشار و در دمايي حدود 80 درجه سانتي گراد به پلت تبديل مي شود. ميزان بهينه رطوبت خوراك جهت توليد پلت با كيفيت، بر حسب تركيب خوراك متغير است ولي معمولا حدود 15 تا 18 درصد مناسب مي باشد.
مصرف غذا به شكل پلت از سال 1930 متداول شده است و امروزه حدود 60 تا 80 درصد از خوراكهاي مصرفي در دامداري ها به شكل پلت مي باشد.در حين تبديل غذاي آردي به پلت تغييراتي در آن حاصل مي شود كه اين تغييرات به صورت فيزيكي و شيميايي مي باشد.
تغييرات فيزيكی
پلت كردن غذا سبب افزايش تراكم ذرات غذايي مي گردد. پس دام و طيور با حركات كمتري غذاي مورد نياز خود را به دست آورده و انرژي مصرفي بيشتر صرف رشد و توليد حيوان مي گردد.
تغييرات شيميایی
حرارت و بخار آبي كه در حين تهيه پلت به غذا داده مي شود، سبب مي گردد كه عوامل ضد تغذيه اي كه در برخي از مواد غذايي وجود دارد ( مانند بازدارنده تريپسين در سويا، گوسيپول در كنجاله پنبه دانه، بازدارنده پيريدوكسين در كتان و ساپونين موجود در يونجه) از بين رفته و در نتيجه با تغذيه پلت رشد بهتري حاصل شود. قابليت هضم پلت به طور كلي بيشتر از شكل هاي ديگر غذا است كه موجب بهبود رشد مي گردد.
مصرف غذا به شكل پلت، در مقايسه با غذاهاي آردي، سبب افزايش بازده تبديل غذا و افزايش رشد مي گردد. اين پلت ها كه در قطرهاي مشخص و طولهاي منظم ساخته مي شوند در مقايسه با خوراكهاي آردي خوش خوراك تر بوده و درصد بالايي از خوراك هاي گاو شيري، پرواري و طيور را به خود اختصاص داده اند. پلت كردن جيره هاي با ذرات بسيار ريز غالبا" مطلوب مي باشد چرا كه از طرفي موادي كه در فرموله كردن خوراك استفاده مي شوند در مجاورت هوا به آساني اكسيد شده و كيفيت خوراك را كاهش مي دهند كه پلت كردن مانع از قرار گرفتن آزاد اين ذرات ريز و ريزمغذي ها (Additive) در مجاورت مستقيم هواي آزاد مي گردد و از طرف ديگر بسياري از اين ذرات ريز و ريز مغزي هايي كه ملزم به استفاده از آنها در جيره مي باشيم در اثر باد و در معرض هواي آزاد به هدر رفته و به عبارتي بخشي از فرمول غذايي و در واقع قسمت گرانتر آن به راحتي پرت مي گردد.
موضوع ديگر اين واقعيت است كه دام هاي بزرگ اقدام به جداسازي قسمتهاي مختلف كنسانتره در آخور مي كنند و عملا" در پايان تغذيه گاو شيري با مخلوطي ناهمگن از علوفه و خوراك آردي در كف آخور مواجه مي شويم، زيرا دام و طيور به تغذيه مخلوطي همگن و فرموله شده كه تمام نيازهاي غذايي حيوان را برآورده خواهد كرد مجبور خواهند شد. همين مسئله در طيور به بهبود عملكرد گله و جلوگيري از پرت خوراك و كاهش گرد و غبار كمك شاياني خواهد كرد و بالطبع مشكلات و بيماريهاي ناشي از آن به طور نامحسوس تحت كنترل درخواهد آمد. مسئله ديگر اين نكته است كه مصرف غذاي پلت شده به دليل زمان كمتر، به ذخيره انرژي حيوان كمك كرده و احتياجات انرژي را كاهش مي دهد. همچنين افزايش ترشح بزاق حاصل از مصرف پلت بخصوص در دام هاي بزرگ به دليل افزايش بيكربنات حاصل از بزاق در جلوگيري از بيماري هايي چون اسيدوز موثر مي باشد و باعث افزايش چربي بيشتر خواهد شد.
مزايای تغذيه خوراك پلت در دام و طيور نسبت به خوراك پودری
-
افزايش رشد و بهبود ضريب تبديل غذا و در نتيجه كوتاه تر شدن دوره پرورش .
-
رشد يكنواخت و منظم به دليل يكنواخت بودن مواد خوراكي در پلت.
-
كاهش پرت غذا.
-
در شرايطي كه تحريك عصبي يا تنش وجود دارد، كاهش در مصرف خوراك به علت تحريك حاصله كمتر است.
-
مواد اوليه پر حجم مثل جو يا جو دوسر باعث مي شود كه دام يا پرنده مواد غذايي مورد نياز خود را به دست نياورد.لذا با پلت كردن، اين مواد متراكم شده و امكان استفاده از آنها در جيره افزايش مي يابد.
-
بهبود خوش خوراكي غذا.
-
به فضاي انبار و غذا خوري كمتر احتياج است .
-
آلودگي به سالمونلا كمتر مي شود.
-
جلوگيري از پيدايش مشكلات توليد مثلي مانند بعضي سخت زايي ها....
خوراك اكسترودر چيست؟
اكسترود در دستگاهي است مارپيچ كه درون استوانه جهت مخلوط كردن خوراك با درجه حرارت و فشار بالا طراحي شده است. هنگام خروج مواد مخلوط شده خوراك از انتهاي اكسترودر با برداشته شدن ناگهاني فشار، خوراك منبسط مي شود و مي توان خوراكهايي با چگالي هاي متفاوت جهت آبزيان مختلف توليد نمود.
امروزه فن آوري اكستروژن گرچه گرانتر و از لحاظ تكنيكي پيچيده تر از فرآيند رايج پلت كردن است ولي در صنعت آبزي پروري كاربرد روزافزوني پيدا كرده است.
در فرايند اكستروژن نشاسته تحت تأثير حرارت بالا و بخار به مقدار زيادي ژلاتينه مي شود و اين امر به افزايش قابليت هضم خوراك و افزايش پايداري خوراك در آب منجر مي شود.
فرآيند توليد خوراك به روش اكسترودر علاوه بر كاهش قابل ملاحظه بار ميكروبي خوراك باعث بهبود قابليت هضم و متعاقبا "كاهش FCR و كوتاه تر شدن دوره رشد مي گردد.
مكمل چيست ؟
ويتامين ها و مواد معدني عناصري هستند كه طيور قادر به سنتز آنها در بدن خود نبوده و بايد از طريق اضافه شدن به خوراك در قالب مكمل آنها را دريافت كنند.مكمل مجموعه اي از انواع ويتامين ها ، مواد معدني و كولين كلرايد كه در طول دوره پرورش و توليد به صورت پرميكس مخلوط در دان مورد استفاده طيور قرار مي گيرد. ويتامين ها در بدن طيور به عنوان تسريع كننده اكثر واكنش ها عمل كرده و در 100 درصد فعاليتهاي متابوليكي حضور دارند و تمام مواد معدني ضروري يك يا چند وظيفه كاتاليزوري به عهده دارند.
